Lainoaren garrak

“http://www3.sympatico.ca/truenorthtrading/group_of_seven/IMG_2256.JPG” irudia ezin da bistaratu, akatsak dituelako.
Hor dabilkigu antizikloia maite ez maiteko, arrimatu nahian eta gabean. Bero beharrean egoten denean muturtxoa sartu eta ipar haize leuna igortzen digu bere baitan euri langarra biltzen duena. Asteon bigarren aldiz mehe eta xehe jardun ez digu, bada! Lainoak bere garrak jaurti dizkigu baina ez dira ziri bilakatu. Zirimiri mailara heltzen ez den euri mota horrek zenbatgura izendapen hartzen ditu han-hemenka Euskal Herrian. Esan liteke zenbat herri hainbat izen dauzkagula. Hori narotasuna! Ala oztopoa da? Batzuek galdutzat ematen bazuten ere, txitean-pitean idatzi izan dugu lainotiko bustitze horretaz. Ai, ai,... lasterregi jotzen ditugu ezkilak! Aileza iraun! Nik neuk ezin gogokoago dut horrelakoa. Izan ere, eguratsari kutsu fantasmagoriko zoragarria atxikitzen dio, magikoa, azken batean. Ikusgaitza, baina igarterraza den euri mota hori laino berbarekin dugu ezkonduta sarri askotan. Adibidez, lainoaren abarra, garra, ihintz, pixa, zurda.... Hortik, lanparra, langarra, lanpixa, lainointz, lantzurda...Antzinako euskal gizakiaren adimenak hainbat irudi bilatu ditu emeki-emeki bustitzen zuen euriari izena emateko. Eta baten batek esan izan du euskaldunak ez daukala bee barnean poesiarik, herri bortitz eta basatia garela... Langarra baino poetikoagorik ezagutzen duzue? Eta lanpixa? Mundiala!

Iruzkinak

Hau esan du Anonimoa erabiltzaileak…
Arrazoi duk, Kepa. Zenbat izen polit, tokian tokikoak, hain geurea den lanbroxka ttipitxo hori adierazteko!
Guk lanbro deitu izan diogu Amezketa aldean. Gero, fraile lagunekin eta, langarra entzuten genuen sarri. Azpeiti eta Errezil aldekoek 'iparra' ere deitzen zioten, bai lanbro-lainoari eta baita bisutsa moduko ttanttantxo ttiki horri ere. Niri asko gustatu zitzaidana, Azkuek Lekeitiotik bildutako 'euri-zirin' hori. Eta, azken urteotan neureganatu dudana, hemen Oñati-Arantzazu aldeotan erabiltzen duten 'gizi' edo ttikiago egiteko (hemen diotenaz) 'gixixa', bai elur-gixixa eta baita euri-gixixa ere. Polita, benetan! Orotarikoan ere hor dator 'euri-gizi' delakoa.
Azken egunotan gurekin lapatuta daukagu, batez ere mendi inguru hauetan. Ez du askorik egiten, baina, gaur da bosgarrenez daukaguna, eta 4 litro besterik ez du bota orain artean. Iparraren ekarria honelakoa izan ohi da sarri, batez ere udaberriko apirilean eta udako abuztuan. Mendirako, udan batipat, ongarri suertatzen da, baina mendian ibiltzeko oso gaiztoa da: zenbat mendizale galdu izan diren, Aralar aldean behintzat...
pellozabala
20:30
Hau esan du Anonimoa erabiltzaileak…
Zirimiria eta Botxoa... Azken urteotan emoten dau bikote honek apurtu behar dauala euren artekoa. Hainbat urtez lotu-lotuta egoazanak, eta gaur egun badirudi desagertzear dagoala geurean langarra .

Ikusiko dogu!

PD Hauxe izan da neure etnometeo-estrenaldia zeurean, Kepa. Ederra da bloga. Aupa zu!
23:54
Hau esan du Kepa Diegez erabiltzaileak…
Ondo etorri, Patxi!
Mila esker!
10:20
Argitaratu iruzkina

Blog honetako argitalpen ezagunak

Urtaroak: ikuspegi etnolinguistikoa

Irudia
  Urtaroen izendapenek beti eman izan dute zeresan handia hizkuntzalari eta bestelako ikertzaileen artean. Euskal kulturan hain kontu errotua izanda, jende askok plazaratu izan du bere iritzia era batera edo bestera. Gai honi behar bezalako egituraketa ematekotan, egileak metodologia etnolinguistikoaz baliatzea proposatzen du, hau da, lexikoaren eta kulturaren arteko ezinbesteko zubi-adarra azaleratzea. Horretarako, nozio orokorretan oinarrituriko sailkapena du ikerlan honek gidari. Kepa Diéguez Barahona. (2024). Urtaroak: ikuspegi etnolinguistikoa.  Euskera Ikerketa Aldizkaria ,  69 (2), 93–122.  https://doi.org/10.59866/eia.v69i2.287 https://euskera-ikerketa.euskaltzaindia.eus/index.php/euskera/article/view/287/328
Gehiago irakurri »

Eta enzun nezan boz bat zerutik ur handien hotsa bezala, eta igorziri handi baten hotsa bezala:

Irudia
eta enzun nezan bere gitarrak ioiten zituzten gitarrarien soinu ba t: Badakizue norena den testutxo hori, ezta? Bai, XVI. mendeko "Euskara Batua", Leizarragarena. Igorziri (ihurtziri, justuri...) hitza berari ikasi genion aspaldixe. Kontua da, beraren sorterrian, Beskoizen, datorren larunbatean, hilak 28, omenaldia egingo zaiola. Kristinak, blog honetako irakurle finak eta Atturi aldeko euskara ikertzen dabilenak eman digu haren berri. "Leizarraga egun" izeneko omenaldia antolatu dute. Hauxe duzue Kristinari Henri Duhauk "igortziritako" programa: - 15.00 Ongi etorria (herriko jantegian). - Henrike Knörr: Leizarraga-Lazarraga. - Urbistondo anderea: protestantismoa Euskal Herrian. - Piarres Charritton : XVI. mendea. Beraz, nehork inguratzerik baleuka, badaki zer izango duen.
Gehiago irakurri »

...ari du...

Irudia
Elsie Russell. "Dance dans le vent" Ortzian jazotzen diren gertakizunen berri emateko euskarak galdu behar ez genukeen aditz jator bat erabiltzen du euskalki guztietan, bizkaieraz izan ezik: ari du . Euskalkien arabera baditu zenbait aldaera: "ai do", "ai dü"... Badirudi ari du ren gainean badugula izaki bat edo natura bera ostagiak gobernatzen dituena. Adibidez, honako esapide ezinago eder hauek jaso ditugu: Mardul ari du. (Euria). Mujika Josefa Martina . Neronek or-emen entzunak. Lodi ari du: ebi (euri) zarra da .... Oñatibia Manuel . Bible Saindua. (Duvoisin). 1859. Ebiya bizitzen ari du .... Mujika Josefa Martina . Neronek or-emen entzunak. Gexala ari du ... Ebi maxkala . (Ebi indar gutxikoa). Mujika Josefa Martina . Neronek or-emen entzunak. Euri txe au da okerrena... Ezerez bezela ari du , ta sartzen da gorputzean zañetaraño.... Soroa Marcelino . EUSKAL ERRIA (revista), 1881. Aunitz ari du euria . Altzo...
Gehiago irakurri »