Eguzkiluna

Gaurko eguzki eklipsea egon da iragarrita eta egia esan, zatikakoa izan da oso Euskal Herrian, ez, ordea, munduko beste bazter batzuetan, adibidez, Turkian. Eta Turkia, eklipsea eta eguzkia, dena nahastutako saski-naski horrek gogora ekarri dit nola turkierak, euskararen antzera, egun hitzetik sortarazten duen eguzki hitza. Horrela:

euskara: egun - eguzki - egun on
turkiera: gün - günes -günaydin

Ilargia dela-eta, ilgora ere hîlal esaten da

Zer dela- eta hori? Kointzidentzia hutsa? Ni ez naiz oso aditua hizkuntzen tipologian, baina uste dut zer pentsatu eman lezakeela.

Eklipse berbaren inguruan hona hemen Mokoroaren hiztegitik erauzitako zenbait esaldi:

1. Marra bat egina zuten jakintsunek gogoz, han-hemen-ka herri batzuen izenak hartuz zointan ilhun-kuku behar baitzen oren-laurden batez.
En cuáles pueblos se produciría el eclipse....
Hiriart Urruty J. . Hiriart Urruty... (II). (P. Lafitte) (L )

2. Eguerdi bikaiñean Eguzkiri Illargi tartetik sartzen bazaio ....
Interponérsele la luna al sol... (Eclipse).
Orixe / Ormaetxea Nicolás . Euskaldunak. (N. Ormaetxea). Ed. Auñamendi (NG )

3. Zu zara Zuzi, gaurik-bagako argia ...: zure argitan bizi da Kristoren gizon guztia....
Luz sin noche, sin eclipse..., inmarcesible.
Arrese Beitia Felipe . IBAIZABAL (semanario). (B )

4. Illun-aldiak izaten ditu eguzkiak berak-ere.
(Eclipses.)
Otaegi Claudio . EUSKAL ERRIA (revista), 1885 1 (G )

5. Lehenik kokots-alde bat kukutu dio (iguzkiari ilargiak); gero bertzea; gero gaineko hegiño batez-bertze guzia .
Todos menos un pequeño borde superior. (Eclipse parcial del sol.)
Hiriart Urruty J. . Hiriart Urruty... (II). (P. Lafitte) (L )