Trapaila...14 urteren ondoren, oraindik Euskaltzaindiaratu gabea

Berba ederrak birpasatzen nabilela, oraindela 14 urte idatzitako itsas hitz batekin egin dut topo: trapaila. Gaur egun, oraindik, Euskaltzaindiaren webgunean ez da inondik ere ageri. Tira, baliteke bertan trapailarik ez izatea. Anjel Lertxundik berbatsekabeturik jarraituko du, antza.

Orain hilabete batzuk Hasier Etxeberriaren "Eulien bazka" eleberria irakurri nuen, gustura irakurri ere! Hasiera-hasieratik harrapatu ninduen bertan azaltzen den istorioak. Batzuetan zenbait hitz ez nituen ulertzen eta hiztegira jotzen nuen. Hala ere, haietariko bat ez nuen inon ere aurkitu: "trapaila". Agertzen den pasartea hauxe duzue:

"Izpizuak zeruari behatu eta, garbiegi zagok eguna lupiatarako, esan zuen, egun beltzak hobeak dituk horretarako, batez ere euri pixarra baldin bada. Baina krabatarako ere ez zagok gozo, trapaila apur bat harrotu duk eta. Ez diagu deus harrapatuko baina, izanak izan, sasian ariko gaituk, lupiatan".

Ulertzen bada ere, esanahia zehatz-mehatz jakin nahi eta ezin. Baina, hilabetak joan, hilabeteak etorri, hara non zer idazten duen gaur Berrian Anjel Lertxundik "Hitz beste" eguneroko zutabean:

Trapaila

Anjel Lertxundi

Sautrela-koek nire gustuko hitz bat eskaturik, trapaila aipatu nien. Bat-bateko haizearen eraginez sortzen den itsaskirria edo trapaila. Estropadetan arraunlari trebatuenek nahi izaten duten itsas zabaleko giro aldakor bizia. Zarauzko gazte batzuek beren asteburuetako girora ekarritako hitza: «Trapaila polita zebilek gaur!». Hitz zahar berritua, testuinguru arrantzale batetik parranda-girora ekarria.

Xuxen-ek ez dit onartzen. Testu idatzien corpus-ek ez dute jasotzen. Ez da Orotariko Euskal Hiztegia-ko 125.987 hitzen artean ageri. Baina bizi-bizi dago kostaldean. Akademiek, hiztegiak, corpus-ek ezin jaso dezakete hizkuntza bat bere osotasunean. Zorionez. Bestela, akademiak, hiztegiak eta corpus-ak batere trapailarik gabeko itsaso hil baten deskribatzaile huts genituzke.Hizkuntza bizi batek, arraunketa sasoitsua egingo badu, trapaila behar eta nahi, hori da kontua.