Edur-narra
abalantx iz.: L-Beskoitze.
abalantxa iz.: B-Elantxobe / BN-Armendaritze.
ausa iz.: Zuberera. Lhande. Hiztegia.
edurbatu iz.: B-Arrieta.
edurbola iz.: B-Lemoa.
edurgolpe iz.: B-Bakio.
eduriausi iz.: G-Deba.
edur-jausi iz.: Bizkaiera. Labayru Hiztegia.
edurlaprastara iz.: A-Aramaio.
edurlubesi iz.: G-Mendaro.
edurluetzi iz.: G-Bergara .
edurluizi iz.: G-Zegama.
edurluperixe iz.: B-Markina-Etxebarri.
edurmendi iz.: B-Uribe-Etxebarri.
edurmontor iz.: B-Mungia.
edur-nar iz.: G-Oñati. Edur-narra ein dda. Candido Izagirre. El vocabulario vasco de Aránzazu-Oñate.
edurnarkada iz.: B-Larrabetzu.
edurnarrada iz.: B-Zornotza.
edurnarras iz.: B-Errigoiti.
edurnarratu iz.: B-Orozko.
edurpilla iz.: G-Oñati / Araotz.
edurramil iz.: G-Oñati.
edurrikara iz.: B-Elorrio.
elauso iz.: BN-Aldude, Esterenzubi,
elhauso iz.: Ez xoilki hitzaren gatik, bainan elhauso edo elhur montoin handiak jausten baitira anbilka eta punpaka. Herria, 1955-02-24.
elhür lurta (baita elhürroso ere) iz.: Z-Sohüta.
elhür lürta iz.: Z-Larraine.
elhur-auso iz.: Zuberera. Azkue. Hiztegia
elhur-oso iz.: Z-Zalgize. Lhande. Hiztegia.
elhürrauso iz.:Z-Larraine.
elhürroso iz.: Z- Altzai. Urdiñarbe.
elhurroso iz.: BN-Gamarte.
elhürta iz.: Z-Pagola.
elorbildo iz.: N-Beruete.
elugerriyetu iz.: N-Dorrao.
eluoso iz.: Sagar-Saron iragaiten intzaur-oihanetan barrasta gaitza eginez, uraste izigarri edo eluoso handiek bezala, gero urruntzeko uhainka-uhainka. R. Intzaurreta. Lamiak, Herriak 1964-12-03.
elur jausi iz.: G-Zestoa.
elur lehertze iz.: L-Arrangoitze.
elurbildu iz.: G-Andoain.
elurgerrietu iz.: N-Arbizu.
elurjauzi iz.: N-Etxarri (Larraun).
elurjetxi iz.: G-Elduain.
elurlausaro iz.: N-Goizueta.
elurlauso iz.: 1.BN-Arnegi / N-Aniz, Eugi. 2. L-Ainhoa. Azkue. Hiztegia.
elurmendi iz.: N-Erratzu.
elur-meta iz.: Lapurtera. Azkue. Hiztegia.
elurmeta iz.: G-Elduain.
elurmonto iz.: G-Hernani.
elurmonton iz.: N-Beruete.
elur-mukuru iz.: N-Leitza. Azkue. Hiztegia.
elur-pelota iz.: E-Uztarrotze. Azkue. Hiztegia.
elurpilla iz.: G-Donostia.
elurrasaro iz.: N-Ezkurra.
elurrauso iz.: Azkue. Hiztegia.
elurreirrixtu iz.: N-Sunbilla .
elurreten iz.: G- Errezil, Urretxu.
elurrolde iz.: Elhuyar Hiztegia.
elursaro iz.: BN-Irisarri.
elurta iz.: P. Bera. Hiztegia.
eluso iz.: BN-Esterenzubi.
euriausi iz.: B-Kortezubi.
korrikune iz.: B-Getxo.
korritu iz.: N-Urdiain.
lauso iz.: N-Alkotz. EHHA
litatu iz.: BN-Bidarrai / L-Makea.
luperixe iz.: B-Bolibar.
lurthatü (baita elhürroso ere) iz.: Z-Barkoxe.
montor iz.: B-Gernika. Azkue. Hiztegia.
narkada iz.: B-Dima.
Iruzkinak
Luperixe hitzaren desglosea da lur + beherea. Eta nire ustez adierazteko lurraren korrimentua da lurbehera (edo determinatuz, lurbeherea edo luperixe) egokiena ze gainera laguntzen du irakurleari an signifikantza, zeren hitza ikusten bait du: lurbeherea edo lur + beherea. Ostera lubizi hitzak, zeina ere bai ba da korrektua lur + bizia, baina ez du laguntzan hainbat nola lurbehere hitzak.
Berba batean uste dut ezen Bolibarko luperixak ez duela referentzia egiten elurraren korrimentuari baizik tu korrimentua hon lurra. Konfusio bat dela, hara.
Parallelismoa eginik lurbehera hitzari sortzen ahal da elurbeherea, zein baita da diaphanoki signifikantzaz argia eta transparantea.
Hortaz nire ustez eta opinioz lurbeherea eta elurbeherea.
Nik diodana da ezen hartzen ahal da parallelismoa eginez tik "lurbeherea" hitz berri edo neologismoa litzatekeen "elurbeherea" (neologismoa baina nire ustez egokia eta diaphanoa). Diaphano izateak asko esan nahi du nire eretxiz.
Lehenengo esan ze esatea ezen "Bai, zuzen zaude, guztiz ulergarria da, baina ez dut uste behar denik, izan ere, beste hainbat dauzkagu" phrase horrek ez dauka zentzu handirik zeren egoteak beste possibilitate batzuk ez du kentzen egonten ahal da bat gehiago, baldin hartzen bada tzat aukera egokia, ez duenak valio razonamentuan da horrek "izan ere" horrek.
Ikusten dut ere -eta ez dakit zertarako den- inkesta moduko bat non proposatzen dira kin elurolde hitza baita elur-jausi, elur-nar, elur-lauso, elur-mendi (sic, hemen gabe "a" artikulu determinantea) eta elurmeta. Lista hontan kasurako ez dut ulertzen zergatik izkiriatzen da batean kin gidoia elur-mendi eta bestean gabe gidoia elurmeta. Gainera hitzean "elur-lauso edo izkiriatu den lez elur-lausoa" dago redundantzia bat zeren "lauso" hortako "l"-a da laburdura hon elur, nola erraz ikusi ahal da lista handian (70 hitz dituen lista hortan), da elur + auso edo elaurso eta e erortzean lauso.
Lista handi hortan -70 hitzetako hortan- analyzatzen ahal da hainbat gauza eta ikusi zein izan da traditionalki termino amankommunena eta baita ikusi ze asko direla variante huts edo minimoak inter eurak. Halan argiena da dela hitz berbera abalantx eta abalantxa, sartu gabe ze avalantxa bat izan ahal da hainbat gauzena, elur, ur, harea, lava, lohi, harri, jendolde,... Nahi dut egin grupo bat hitzena zeintzuk duten arras lotura handia elkarrekin zein grupotan loturea baino gehiago esango nuke dira varianteak hitz berarena.
Hara egin ahal den grupo hori:1 ausa, zuberera, Lhande hiztegia, 2 elauso, (elur+auso), Aldude, Esterenzubi, 3 elhauso (elur+auso), Herria 1955, 4 elhur-auso, zuberera, Azkue hiztegia, 5 elhürrauso, Larrañe, 6 eluoso, Herria 1964, 7 elurrasaro, Ezkurra, 8 elurrauso, Azkue hiztegia, 9 elursaro, Irisarri, 10 eluso, Esterenzubi, 11 lauso, Alkotz, eta azkenean 12 elürroso, Barkoxe.
Gaurkoz hori. Hurrengoan, beharbada, segitzen ahal da lana aurrera, ikusiko.
Tira, "Elurbeherea" ondo eraturik dago, dudarik gabe, Euskal Herri osokoa izan liteke, baina zure herritik hurbil, Markina aldean, "Edurluperixe" erabiltzen da, beraz, "Edur + lur + beherea". Iharturik ematen du "lurperixe"-k.
Inkesta jolas modukoa da, "elurrolde"-k tradiziorik ez daukala ikusita, beste izen batzuk proposatzen ditut. Marra utzi dut horrela topatu dut eta. Dena ela, aukera asko dauzkagu idazteko: "edurnarra", "edur-narra", "edur narra"... "Elur-lausoa" dela-eta, nire idurikoz, horrelaxe idatzi behar da, ze, beste guztiak aldaerak baizik ez dira eta bat aukeratzekotan jatorrizkoa aukeratu dut. Zerrendan, "elurlauso" eta "lauso" ere badira. Seguru asko, "auso" eta abar "lauso"-tik datoz.
Zuk zera bait diozu nik logikaz ezin ulertu ahal dudana, konsekunteki eta konsekuentziaz. Ezen diozu "Tira, "Elurbeherea" ondo eraturik dago, dudarik gabe, Euskal Herri osokoa izan liteke, baina zure herritik hurbil, Markina aldean, "Edurluperixe" erabiltzen da, beraz, "Edur + lur + beherea". Iharturik ematen du "lurperixe"-k". Diozuna hobeto ulertzeko eta analyzatzeko dezagun phrasea laburtu "Elurbeherea ondo eraturik dago, baina edurluperixe erabiltzen da".
Phrase batean noiz darabilgun "baina" da zeren esango dugu edo rebatituko zeozer buruz aurretiaz esan duguna. Orduan ba, zure phrasean, diozularik lehenengo "elurbeherea ondo eradurik dago" eta gehitzen duzun "baina ..." zain geratzen naiz ezen kontrajarriko duzu zeozer tu lehen esandakoa (ondo eraturik dago), baina datorren kompletivoan (edurluperixe erabiltzen da)ez dut aurkitzen eta aurkitzen ahal loturarik -lotura logikorik-.
Ez dute bi parteak relatio logikorik, ez du bigarren parteak konexio logiko kausalik kin lehenengoa.