EtnoMet (Aroaren berbaroak)

2004ko azaroaren 1ean sortua. Eguraldiaren gainean mintzatzeko gunea: zer-nolako ikuspegia daukan herriak eguraldiarekiko, zein hitz erabiltzen den ahozko euskaran fenomeno atmosferiko jakinak izendatzeko. Sasoi edo egun batzuetan dagoen eguraldiaren aitzakian, iruzkinak egiteko gunea.

2011/01/04

Zotalegunak: urtarrila

http://www.urbanchip.com/img-blog/bola-magica.jpg
Herrialde eta kultura ugaritan urte barruan nolako eguraldia izango den asmatzeko egunak izaten dira zotalegun edo igarregunak, hau da, halako egunetan halako aroa egonez gero, hilabete horretan horrelako eguraldia izango da. Adibidez, urtarrilaren 2an euria bada, otsaila (2. hilabetea) euritsua izango da. Euskaraz badira zenbait izendapen eta hilabete:

1. Urtarrilaren lehenengo hamabi egunak: Igarregunak, Sortelegunak eta Zotalegunak.
Lafittek, Gure Herria aldizkarian hauxe zioen 1969an:

Gure arbasoek uste zuten urtarrileko hamabi lehen egunak zotalak zirela, hots, bakotxak aintzinetik salatzen zuela nolako aroa izanen zen berari zoakon ilabetean.

2. Otsailaren lehenengo hamabi egunak: Xino.

Zaraitzun erderatiko ele auxe daukate orretarako: xino (signo). Izotzilaren lenbiziko amabi egunak urtearen amabi ilabeteen xinoak tzu (dituzu). Azkue. Euskalerriaren Jakintza III, 209.

3. Abuztuaren lehenengo hamabi egunak: Zotalegunak.

N-Baztan. Zotal egunetan siƱeste aundie dugu. M. Izeta. Baztango Hiztegia.

4. Abuztuaren lehenengo hogeita lau egunak: Ilegunak.

Igarregun ordez ilegun esaten dan tokietan ogei ta lau dirala uste dute, agorrilaren lenengo ogei ta laurak: lenengo ta amairugarrenak urtarrileko eguraldia iragarten dutela, bigarren ta amalaugarrenak otsaila.. eta onelaxe beste egunak ere. Azkue. Euskalerriaren Jakintza IV, 209.

Aurten egunero-egunero eta zintzo-zintzo eguneroko tenperatura eta aroari erreparatzen dihardut urtarrileko lehenengo hamabi egunetan, zer ekarriko digun urteak antzeman guran. Emaitza hilaren 13an emango dizuet aditzera. Bien bitartean, zabal itzazue begiak eta garuna!!




7 Comments:

  • At 19:19, Blogger Mikel Belasko said…

    Zain egonen naiz, orduan, ea zein diren emaitzak. Interesgarria, bestalde, zure bilketa. Behin CabaƱuelas (zotalegunak gaztelaniaz, antza) sistema azaltzen zuen liburua erosi. Beharbada ezagutuko duzu.

     
  • At 12:05, Blogger Kepa Diegez said…

    Bai, bai, ezagutzen dut... Ea zer gertatzen den hemen urtarrileko egunekin! Ondo ibili!

     
  • At 19:39, Blogger Mikel Belasko said…

    Hau gustatuko zaizu: http://hanetahemen.blogspot.com/2010/12/zotal-egunak.html

     
  • At 15:43, Blogger Kepa Diegez said…

    Alajaina! Oso interesgarria. Pozgarria da honelako kontuetan jendea interesaturik dagoela ikustea. 1000 esker!

     
  • At 14:13, Blogger Bea Salaberri said…

    Aupa Kepa.
    Zotal egunez aparte, baduzu zuk entzunik zerbait "kartak" edo "karta egunak" delakoen inguruan?
    Iduri luke hiru hilabetero, lehen hiru egunek, adierazten dutela ondoko hiru hilabeteek emanen dutena. Egia erran pare bat aldiz baizik ez dut entzun eta orain arte ahantzia ere nuen... Batek aipatu dit Junes Casenave Harigile xiberotarrak aipatu izan dituela bere idazki batzuetan... Bilatuko dut piska bat gehiago.
    Ondoko bat arte

     
  • At 16:33, Blogger Kepa Diegez said…

    Aupa Bea!
    ba, jakina! "Garta-denborak" edo "tenporak" oso ezagunak dira gure aldean. Horretaz jakintsu dugu Pello Zabala eta blog honetan ere bila dezakezu. Bizirik jarraitzen du ohitura horrek gure artean. Segi bizkor!

     
  • At 13:45, Blogger Bea Salaberri said…

    Bai, noski, letra batengatik... ez nuen sekulan aurkituko!!!
    Milesker eta segi aitzina!

     

Argitaratu iruzkina

<< Home

 
Contador gratis contadorplus.com -----------------------------------------------------------------