Zotalegunak: urtarrila

Herrialde eta kultura ugaritan urte barruan nolako eguraldia izango den asmatzeko egunak izaten dira zotalegun edo igarregunak, hau da, halako egunetan halako aroa egonez gero, hilabete horretan horrelako eguraldia izango da. Adibidez, urtarrilaren 2an euria bada, otsaila (2. hilabetea) euritsua izango da. Euskaraz badira zenbait izendapen eta hilabete:

1. Urtarrilaren lehenengo hamabi egunak: Igarregunak, Sortelegunak eta Zotalegunak.
Lafittek, Gure Herria aldizkarian hauxe zioen 1969an:

Gure arbasoek uste zuten urtarrileko hamabi lehen egunak zotalak zirela, hots, bakotxak aintzinetik salatzen zuela nolako aroa izanen zen berari zoakon ilabetean.

2. Otsailaren lehenengo hamabi egunak: Xino.

Zaraitzun erderatiko ele auxe daukate orretarako: xino (signo). Izotzilaren lenbiziko amabi egunak urtearen amabi ilabeteen xinoak tzu (dituzu). Azkue. Euskalerriaren Jakintza III, 209.

3. Abuztuaren lehenengo hamabi egunak: Zotalegunak.

N-Baztan. Zotal egunetan siñeste aundie dugu. M. Izeta. Baztango Hiztegia.

4. Abuztuaren lehenengo hogeita lau egunak: Ilegunak.

Igarregun ordez ilegun esaten dan tokietan ogei ta lau dirala uste dute, agorrilaren lenengo ogei ta laurak: lenengo ta amairugarrenak urtarrileko eguraldia iragarten dutela, bigarren ta amalaugarrenak otsaila.. eta onelaxe beste egunak ere. Azkue. Euskalerriaren Jakintza IV, 209.

Aurten egunero-egunero eta zintzo-zintzo eguneroko tenperatura eta aroari erreparatzen dihardut urtarrileko lehenengo hamabi egunetan, zer ekarriko digun urteak antzeman guran. Emaitza hilaren 13an emango dizuet aditzera. Bien bitartean, zabal itzazue begiak eta garuna!!