EtnoMet (Aroaren berbaroak)

2004ko azaroaren 1ean sortua. Eguraldiaren gainean mintzatzeko gunea: zer-nolako ikuspegia daukan herriak eguraldiarekiko, zein hitz erabiltzen den ahozko euskaran fenomeno atmosferiko jakinak izendatzeko. Sasoi edo egun batzuetan dagoen eguraldiaren aitzakian, iruzkinak egiteko gunea.

2009/11/05

Eramaitua


Behin korridorea irekita -Atlantikokoa, alegia- gaur, etengabeko zaparrada galant amaigabeek erasotzen digute erruki izpirik ere izan gabe. Horiek berbabide, arotiztegian ahaztuxea dugun hitz familia bat begi-bistaratu nahi nizueke: eramai-eramaitu-eramaitza. Familia ezinago eder eta dotore une honetan leihoan barrena dakusadana adierazteko: ez da giro, ez, hor kanpoan! Kontuz ibili! Orain dela gutxi Orotariko Euskal Hiztegia sarean paratu dutenez gero, berataz baliatuko gara delako familia gizartean aurkezteko:

eramai (V-gip, G-goi-to, AN-gip ap. A).

"Chubasco, temporal de agua o nieve o granizo" A. Izugarrizko eramai batek jotzen atzetik. Onaind EG 1956 (5-6), 106.

eramaitu (V-gip ap. Iz ArOñ; A).

1. "Tornarse el tiempo en tempestuoso (FSeg)" A. "Eurixai, edurrai erámaittu xao" Iz ArOñ. "Eramáiketan ekitten baxao, si prosigue lloviendo" Ib. Cf. eramai.

2. "Erámaittu xaot, le he reñido, reprendido" Iz ArOñ. "Goixan zana beian erámaittu (erámaiketia) nitxaan, atacar" Iz ArOñ.

3. (Sust.). "Erámaittu bat, una lluvia. v.gr. de días" Iz ArOñ. "Eramaittu gogorra, cuando cae mucha nieve o lluvia. Eramaittu txaarra, mala tempestad" Ib.

eramaitza. "(V, G), gran tormenta" A. Cf. eramai.

Erraz suma daitekeenez, Oñati aldekoak dira berba gehienak eta batzuetan Bizkaiko eta Gipuzkoako zenbait bazterretakoak ere bai. Horren harira behinola Pello Zabalak aipatutakoak agertuko ditugu:

"Eramaiketan ekiten baxao", "Goixan zana beian eramaittu nitxaan" (baina orain 'atacar' esan nahi denean ere bai, "eramaittu xaot", le he reñido). Baina, eurijasa eta erauntsien tankeran erabili ohi da, gaur berton ere, gehienbat: "eramaittu bat", egun batzutako erauntsialdia, edo "eramaittu gogorra", ekaitzaldi gaiztoa izan denean...

 
Contador gratis contadorplus.com -----------------------------------------------------------------