Hostaila abian eta lorerik ederrena maiatzeko antxoa

Bai hotzak izan direla Euskal Herriko barrualdeko zenbait herritako tenperaturik beherenak! Atzo. hain zuzen ere, hostaila hastearekin batera Arabako herri batzuetan zero azpitik egon ez ziren, bada! Eta itsasertzean, hortxe-hortxe. Hala eta guztiz ere, Baionako haizea bazebilen ere, eguerdi aldean epeldu eta eguzkitan goxo-goxo egoten zen.
Duela urtebete maiatza izendatzeko berben berri eman genuen. Horri buruzko informazio gehiago nahi duenak jo beza bertara. Dena dela, hosto, orri eta enparauekin zerikusia duten izendapenak dira nagusi hilabete loretsu honetan. Ezagunena eta Euskara Batuan erabiltzen den maiatz-ek ukaezineko jatorri erromanikoa dauka. Izan ere, maiatza Maiaren hilabetea da, erromatarren emankortasun eta landareen jainkosa. Gainerako hiru izenek ere ba bide daukate landareekin zer ikusirik: hostaro, hostoil eta lorail. Beraz, jasotako izendapen guztiak kontzeptu beraren inguruan ardaztuta daude: landareak, loreak, hostoak… Azken honek, bi elkarketa mota sortarazten ditu, hostaro eta hostail. Atsotitzetan ere uzta oso emankorra. Hona hemen atsotitz "loretsu" batzuk:

1. Apirileko loria, urria baino hobia; maiatzeko loria, batez baino hobia.
2. Lorarik ederrena, Maiatzeko antxobia.
3. Maiatz lore, lore ta lore.
4. Maiatza, loraille.
5. Maiatzeko lorea, udako florea.
6. Maiatzeko lorea, urrea baino hobea.
7. Maiatzeko sagar lorea, utsa baño obea.
8. Martiko lorea, bape ez balego hobea; aprileko lorea, urea baino hobea; maiatzeko lorea, bapeza baino hobea
9. Meietzien elorriye loria, artue lurrien.

Zalantzarik gabe, loretsuena Bizkaiko kostaldean erabiltzen den perlatxoa: lorarik ederrena, maiatzeko antxobia. Antxoa lorea baino gehiago lokamuts eta sastraka bihurtu zaigu azken urteotan.